Türkiye Barolar Birliği (TBB), Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) ve Türk Tabipleri Birliği (TTB), Mersin Akkuyu Nükleer Güç Santrali Projesi ÇED olumlu kararı ile 25 Kasım 2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ÇED Yönetmeliği’nin geçici maddesinin iptali istemiyle Danıştay’da dava açtı.
Mersin’de kurulması planlanan ve Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu kararı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından duyurulan Akkuyu Nükleer Güç Santrali’ne (NGS) karşı Türkiye Barolar Birliği (TBB), Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) ve Türk Tabipleri Birliği (TTB) harekete geçti.
25 Kasım 2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği’nde bulunan hukuksuz geçici 1. maddenin, santralin ÇED olumlu kararına dayanak oluşturduğunu belirten örgütler, hem ÇED Yönetmeliği’nin ilgili maddesinin hem de Akkuyu NGS’ye verilen ÇED olumlu kararının Danıştay tarafından iptalini istedi.
Yeni yönetmeliğin geçici 1. maddesine göre; daha önceki yönetmelikler yürürlükteyken ÇED başvurusunda bulunan projeler için, farklı ÇED yönetmeliklerinin hangi hükmü proje lehineyse onun uygulanması öngörülüyor. Danıştay başvuruyu haklı bulursa, yeni ÇED Yönetmeliği’nin geçici 1. maddesi dayanak gösterilerek onaylanan tüm ÇED projeleri de geçersiz olacak.
ÇED sürecindeki en kritik hata, Akkuyu NGS ÇED süreci için 25.11.2014 tarihinde yayımlanan ÇED Yönetmeliği hükümlerinin uygulanması oldu. ÇED sürecini kolaylaştırmak için yapılan işlem, bir önceki ÇED yönetmeliğinde yer alan geçici 1. maddeye takıldı; “Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce ÇED başvurusu yapmış projelere, başvuru tarihinde yürürlükte olan yönetmelik hükümleri uygulanır” maddesi unutuldu. 02.12.2011 tarihinde sunulan Akkuyu NGS ÇED başvurusu, 17.07.2008 tarihli ÇED Yönetmeliği’ne tabii olduğu halde, yeni yönetmelikteki bir başka geçici maddeyle bu zorunluluk bertaraf edilmek istendi. Yeni yönetmelikte yer alan geçici 1. maddede geçen “Bu Yönetmelikten önce ÇED Başvurusu yapmış projelere, bu Yönetmeliğin lehte olan hükümleri ve/veya başvuru tarihinde yürürlükte olan Yönetmelik hükümleri uygulanır” ifadesiyle büyük bir hukuki karmaşaya sebep olundu.
Düzenlemeyle birlikte, yeni yönetmelikten önce ÇED başvurusu yapan projeler için ilki 1993’te çıkan ve tam 5 defa yeniden yazılan, toplam 10 defa da çeşitli değişiklikler geçiren tüm ÇED yönetmeliklerinin projeler lehine olan maddeleri yatırımcıların kullanımına sunulmuş oldu.
Bu hukuksal karmaşaya itiraz eden örgütler Danıştay’a sundukları dava dilekçesinde; “Yeni yönetmeliğin geçici 1. maddesi sebebiyle, 2008 tarihli ÇED Yönetmeliği ve 2014 tarihli ÇED Yönetmeliği’nin proje sahibinin lehine olan hükümleri birlikte uygulanabilmektedir. Bu ibare, Akkuyu NGS projesi ÇED sürecine ilişkin 17.07.2008 tarihli ÇED Yönetmeliği’ne göre hukuka aykırı olan durumların, hukuka uygun olmasına neden olmuştur” denildi.
Danıştay’a sunulan dilekçede, yeni ÇED Yönetmeliği’nin geçici 1. maddesi ile Akkuyu NGS ÇED olumlu kararının yürütmelerinin durdurulması ve iptali istendi.
